ταπισερί

Διεθνώς αποδεκτός όρος για τον χαρακτηρισμό διακοσμητικού χειροποίητου υφαντού, λεπτής και επίπονης επεξεργασίας. Ο όρος είναι γαλλικός (tapisserie) και υποδηλώνει χαλί του τοίχου. Πριν από την εμφάνιση των χαλιών του τοίχου σκέπαζαν ολόκληρους τοίχους με κεντητά υφάσματα, όπως ένα κεντητό του 11ου αι. που έχει μήκος 70 μ. και εικονίζει σκηνές από τη νορμανδική κατάκτηση της Αγγλίας. Ο παραδοσιακός τρόπος επεξεργασίας των τ. έμεινε σχεδόν αμετάβλητος στο πέρασμα των αιώνων. Οι μόνες τεχνικές διαφορές είναι πραγματικά στο μέτρο του πόντου, τον αριθμό των χρωμάτων και την ποιότητα του υλικού (μετάξι, λινό, μαλλί, χρυσάφι ή ασήμι). Σημαντικότατα ήταν τα εργαστήρια τ. του Παρισιού του 13ου-14ου αι. Τα προϊόντα τους, στην αρχή ήταν διακοσμημένα μόνο με εραλδικά σχέδια και αργότερα με αλληγορικές, ιπποτικές, κυνηγετικές, μυθολογικές ή θρησκευτικές σκηνές, όπως η περίφημη σειρά της Αποκάλυψης, που αποτελείται από 7 χαλιά μήκους 20 μ., τα οποία υφάνθηκαν έπειτα από το 1377 από τον Νικολά Μπατάιγ για τον Λουδοβίκο A’ του Ανζού. Αριστούργημα της τεχνικής των τ. θεωρείται η σειρά Χίλια άνθη η οποία βρίσκεται στο Μουσείο Κλινί του Παρισιού, εκπληκτικό έργο που υφάνθηκε γύρω στα 1510. Στον 16o αι. περιφημότερο κέντρο για την κατασκευή τ. ήταν οι Βρυξέλλες, στα εργαστήρια των οποίων ανατέθηκε η ύφανση της περίφημης σειράς των Πράξεων των Αποστόλων, με σχέδια του Ραφαήλ, η οποία βρίσκεται στο Βατικανό. Εισηγητής νεωτερισμών στα χαλιά του είδους υπήρξε ο Ρούμπενς με τη σειρά τη γνωστή ως τ. του Δέκιου Μούρε, όπου γιγάντιες μορφές προσδίδουν στο χαλί μνημειακό χαρακτήρα. Εξαίρετα δείγματα τ. έχουμε τον 17o αι., παραγωγή του παρισινού εργαστηρίου Γκομπελέν. Από το περιφημότατο αυτό εργαστήριο σώζονται πολλά αριστουργήματα όπως οι μεγάλες σειρές της Ζωής του Βασιλιά (Βερσάλιες), των Στοιχείων (Παλάτσο Πίτι, Φλωρεντία και Παλάτσο Κομουνάλε, Σιένα), των Παιδικών Κηπουρών (Παλάτσο Πίτι, Φλωρεντία). Στα νεότερα χρόνια έχουμε αρκετές τ. με σχέδια των ζωγράφων Μιρό, Πικάσο, Μπρακ, Ρουό, Ματίς κ.ά. «Η μάχη της Παβίας», υφαντό ταπέτο τοίχου (ταπισερί), δώρο των εμπόρων των Βρυξελλών στον αυτοκράτορα Κάρολο E’(1531). «Πουλιά και αεροπλάνα», έργο του 1952 του εργοστάσιου της Ωμπισόν. «Το φίδι», έργο του 16ου αι. κατασκευασμένο στη Φερράρα. Εξαιρετικό μεταξωτό ταπισερί, πλούσια διακοσμημένο κατασκευασμένο στα χρόνια της αυτοκρατορίας των Μινγκ (φωτ. ΑΠΕ).

* * *

η, Ν

διακοσμητικό πέτασμα που προορίζεται συνήθως για ανάρτηση στον τοίχο και το οποίο είναι κεντητό με βελόνα σε καμβά με βάση ένα καθορισμένο σχέδιο ή είναι υφασμένο σε εργαλειό με κάθετο ή οριζόντιο στημόνι.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. γαλλ. tapisserie < τάπης, -ητος].